دلیل سیاه شدن طلا چیست؟ آیا طلای واقعی سیاه می‌شود؟ آیا راهی برای پیشگیری از سیاه شدن یا رفع سیاهی طلا وجود دارد؟ این‌ها سوالاتی هستند که در این مطلب به‌طور کامل به آنها پاسخ داده‌ایم.

اگر در اینترنت سرچ کرده باشید، احتمالا با پاسخ‌های متفاوتی در مورد اینکه آیا طلای واقعی هم سیاه می‌شود یا خیر پیدا کرده‌اید. اما برای اینکه پاسخ درست و کاملی بگیرید، ما در زیر همه مسایل مربوط به سیاه شدن طلا را برایتان نوشته‌ایم. تا انتهای مطلب با گالری یاز همراه باشید.

 

دلیل سیاه شدن طلا چیست؟
طلا از جمله فلزاتی است که در برابر انواع مختلف مواد شیمیایی واکنش‌های کمی از خود نشان می‌دهد. همین باعث شده تا طلا ارزش و قیمت بالایی پیدا کند. این فلز به راحتی با اکسیژن هوا ترکیب نمی‌شود و به همین خاطر برای مدت طولانی می‌تواند درخشش خود را حفظ کند، پوسیده و سیاه هم نمی‌شود. اما همه این موارد مربوط به طلای «خالص» است!

کدر و سیاه شدن طلا در نتیجه خورده شدن تدریجی سطح طلا ایجاد می‌شود و از بین رفتن و کدر شدن رنگ که روی مصنوعات و جواهرات طلا دیده می‌شود را اصطلاحا «پوسته‌ی سیاه» می‌نامند.

حالا چرا طلای اصل باید سیاه شود؟ دلیل اول به «عیار» زیورآلات طلا مربوط است. طلای خالص بسیار نرم است و نمی‌توان با آن جواهر و مصنوعات زینتی ساخت. به همین خاطر طلا را با فلزهای دیگری مثل مس و نقره ترکیب می‌کنند تا استحکام بیشتری پیدا کند. اگر فلز مس به کار رفته در ساخت طلا، کیفیت پایینی داشته باشد یا درصد مس بیشتر از نقره باشد، احتمال اینکه طلا سیاه شود زیاد است.

این امر در فصل‌های گرم سال بیشتر مشاهده می‌شود. چون بدن انسان عرق می‌کند و نمک موجود در آن با مس موجود در طلا واکنش نشان می‌دهد و رد سیاه یا سبز از خود بر جا می‌گذارد.

حواستان باشد که همه زیورآلات طلای ۱۸ عیار آلیاژی از طلا و دیگر فلزات هستند. یعنی وجود مس و نقره از ارزش و عیار طلای شما کم نمی‌کند. پس نگران این موضوع نباشید.

دلیل دوم سیاه شدن طلا، «آبکاری» آن است. تقریبا همه زیورآلات طلا برای اینکه درخشان و براق شوند با یک لایه طلا یا رودیوم آبکاری می‌شوند. اگر کیفیت آبکاری خوب نباشد می‌تواند منجر به سیاه شدن طلای اصل شود. چاره این کار این است که دوباره طلای خود را آبکاری کنید تا مثل روز اول درخشان و براق شود.

آیا طلای واقعی سیاه می‌شود؟
در بالا توضیح دادیم که طلا به راحتی با اکسیژن هوا ترکیب نمی‌شود. اما این مشخصات در مورد «طلای خالص» مصداق دارد. از آنجا که تقریبا همه‌ی مصنوعات طلا و جواهرات طلا از طلای خالص درست نشده‌اند پس ممکن است جواهرات سیاه شوند.

طلای ۲۴ عیار که همان طلای خالص است، بسیار نرم است و نمی‌توان به راحتی از آن مصنوعات ساخت. به همین خاطر، طلای ۲۴ عیار را با فلزات ارزشمند دیگری همچون مس و نقره ترکیب می‌کنند تا به سختی موردنظر برسد تا بتوان از آن جواهر یا هر مصنوعی از جنس طلا ساخت.

اینکه برخی از طلاها سیاه می‌شوند به خاطر وجود همین فلزات است. به جز طلای خالص موجود در جواهرات، بقیه فلزها با اکسیژن هوا، سولفور و رطوبت وارد واکنش شیمیایی می‌شوند و این باعث می‌شود تا طلای شما بعد از مدتی سیاه و کدر شود.

یعنی در واقع سیاه شدن و کدر شدن مصنوعات طلا به خاطر این نیست که طلای آنها اصل نیست، بلکه به خاطر وجود مقدار زیادی فلزات دیگر غیر از طلا در آنهاست.

هر چه عیار طلایی که می‌خرید بالاتر باشد، امکان سیاه شدن آن کمتر خواهد بود.
به طور قطع می‌توان گفت طلای ۲۴ عیار به هیچ عنوان سیاه و کدر نمی‌شود.
طلای ۲۴ عیار بیشتر در قالب شمش‌های طلا عرضه می‌شود.
هر چه عیار طلایی که می‌خرید پایین‌تر باشد، مثلا اگر طلا ۱۴ عیار باشد، احتمال اینکه سیاه و کدر شود زیاد است.
طلاهای ارزان که عیار پایینی دارند خیلی سریع‌تر سیاه می‌شوند. هر چه فلزات متفرقه بیشتری در زیورآلات استفاده شود، عیار طلای آن کمتر خواهد بود. هر چه عیار طلایی که می‌خرید بیشتر باشد، امکان سیاه شدن آن کمتر خواهد بود. یعنی به طور قطع می‌توان گفت طلای ۲۴ عیار به هیچ عنوان سیاه و کدر نمی‌شود. در اصل، سیاه شدن و کدر شدن مصنوعات طلا به خاطر وجود مقدار زیادی فلزات دیگر غیر از طلا در آنهاست.

معمولا طلا را با فلزهای دیگر همچون مس، نقره، پلاتین و نیکل آلیاژ می‌کنند.

روش‌های تمیز کردن طلایی که سیاه شده
گفتیم فلزات فلزات دیگر که در ساخت طلا استفاده می‌شوند، با اکسیژن هوا، سولفور و رطوبت واکنش شیمیایی نشان می‌دهند. این باعث می‌شود تا طلا بعد از مدتی سیاه و کدر شود.

در این راستا، ۲  روش خانگی برای تمیز کردن طلایی که سیاه شده را برایتان در زیر توضیح داده‌ایم.

تمیز کردن طلای سیاه شده با جوش‌شیرین
دو پیمانه (۵۰۰ میلی‌لیتر) آب را درون قابلمه بجوشانید.
داخل یک تابه پیرکس یا ظرف شیشه‌ای، یک لایه فویل آلومینیومی قرار دهید. فویل را فشار دهید تا کاملا روی سطح پیرکس ثابت شود. لبه‌های فویل را به سمت بیرون لبه‌های ظرف تا کنید. (حواستان باشد که سمت براق فویل آلومینیومی باید رو به بالا باشد.)
ظرف شیشه‌ای حتما پیرکس باشد زیرا قرار است آن را روی حرارت قرار دهید و اگر در برابر گرما مقاوم نباشد، خواهد شکست.
طلایی که سیاه و کدر شده را درون پیرکس روی فویل بگذارید. پودر جوش‌شیرین را روی آن بپاشید. حدود ۱ تا ۱.۵ قاشق غذاخوری جوش‌شیرین (حدود ۱۴ تا ۲۱ گرم) باید روی هر قطعه طلایی که سیاه شده بریزید.
حدود ۲ پیمانه (۵۰۰ میلی‌لیتر)  آب جوش را درون پیرکس، روی آلومینیوم بریزید و بگذارید ۵ دقیقه به حال خود باقی بماند. باید طلا درون محلول آب جوش و جوش‌شیرین غرق شود. (لازم نیست هیچ ماده دیگری اضافه کنید. ورقه آلومینیومی باعث می‌شود تا جوش‌شیرین و آب داغ با هم وارد واکنش شیمیایی شوند.)
طلا را با چنگال یا انبر آشپزی بردارید و زیر شیر آب سرد بگیرید. می‌توانید یک کاسه را پر از آب سرد کنید و طلا را درون آن بیندازید و اجازه دهید حداقل ۴۵ ثانیه یا ۱ دقیقه در آب بماند تا مطمئن شوید که محلول جوش‌شیرین روی سطح آن باقی نمانده است.
قطعه طلایی که با جوش‌شیرین تمیز کرده‌اید را با کمک یک دستمال بدون پرز و نرم خشک کنید. طلا را درون دستمال بگذارید و همه‌ی قسمت‌های آن را با انگشتان دست و دستمال خشک کنید تا مطمئن شوید هیچ ماده‌ای روی سطح آن باقی نمانده است.
پس از خشک کردن طلا با دستمال بهتر است ۵ تا ۱۰ دقیقه هم آن را در معرض هوای آزاد بگذارید تا مطمئن شوید رطوبتی باقی نمانده است.
نکته: توجه داشته باشید این روش برای جواهراتی که سنگ‌های قیمتی روی آنها کار شده به هیچ وجه مناسب نیست. جوش‌شیرین به بافت، استحکام و درخشش سنگ‌های جواهر آسیب جدی وارد می‌کند. دلیل سیاه شدن طلا هر چه می‌خواهد باشد شما نباید طلاهایی که سنگ و نگین دارند را با جوش‌شیرین تمیز و براق کنید.

تمیز کردن طلای سیاه شده با آمونیاک
۱. داخل یک کاسه شیشه‌ای یک پیمانه (۲۵۰ میلی‌ لیتر) آب ولرم بریزید و یک قاشق چایخوری (۵ میلی لیتر) مایع ظرفشویی / صابون ظرفشویی به آن اضافه کنید.
۲. نصف قاشق چایخوری (۲.۵ میلی لیتر) آمونیاک به محلول آب و صابون اضافه کنید و با یک اسفنج آن را هم بزنید. حواستان باشد که آمونیاک بوی بسیار تند و زننده‌ای دارد و بهتر است این کار را در یک فضای باز در خانه انجام دهید؛ مثلا در بالکن یا کنار پنجره که هوا در جریان باشد. اگر امکان باز کردن پنجره را ندارید، حداقل ماسک بزنید تا گاز آمونیاک وارد ریه‌هایتان نشود.
۳. قطعه طلایی که سیاه شده و می‌خواهید براقش کنید را درون کاسه بیندارید و اجازه دهید ۱۰ ثانیه بماند. برای اینکه طلا را در محلول آمونیاک بیندازید، توصیه می‌کنیم آن را چند سانتی‌متر بالاتر از کاسه بگیرید و سپس به آرامی درون محلول پرت کنید. مراقب باشید محلول آمونیاک به بیرون نپاشد. پس از ۱۰ ثانیه با یک انبر، طلا را بیرون بیاورید. مطمئن شوید که همه جای قطعه‌ی طلای موردنظر به طور کامل در محلول آمونیاک قرار داشته.
۴. با کمک مسواک، جاهایی که سیاه و کدر شده را برس بکشید. این کار را حتما در بالای کاسه انجام دهید تا محلول آمونیاک روی جاهای دیگر چکه نکند. حتما در طول این کار دستکش به دست داشته باشید. در غیر این صورت پوستتان آسیب خواهد دید.
۵. پس از مسواک زدن قطعه طلا را حدود ۳۰ تا ۴۵ ثانیه زیر آب سرد بگیرید تا همه مواد از سطح آن پاک شود. سپس آن را با کمک حوله یا دستمال نرم، خشک کنید.
۶. طلای شسته شده با آمونیاک را با کمک اسفنج و مایع ظرفشویی دوباره بشویید تا مطمئن شوید که هیچ‌گونه آمونیاکی روی سطح طلا باقی نمانده است.
نکته: توجه داشته باشید که آمونیاک می‌تواند باعث حساس شدن پوست و خارش و سوزش آن شود. بنابراین هنگام انجام مراحل زیر حتما دستکش به‌دست داشته باشید.

روش‌های جلوگیری از سیاه شدن طلا
دلیل سیاه شدن طلا را در بالا توضیح دادیم. حالا برای اینکه از طلای اصل شما سیاه نشود چندین پیشنهاد داریم که خوب است رعایت کنید:

تا حد امکان زیورآلات طلا را در معرض مستقیم مواد شیمیایی قرار ندهید. مثلا موقع حمام کردن، شستن ظرف‌ها، شستن دست و صورت با مایع دستشویی طلاهای خود را دربیاورید. یا حواستان باشد که عطر و ادکلن روی سطح طلا پاشیده نشود.
هنگام شنا در استخر یا دریا به هیچ عنوان طلا استفاده نکنید.
پس از استفاده طلا را درون یک دستمال نرم بدون پرز بگذارید. یا در جعبه‌های مخصوص جواهرات که بخش داخلی آنها مخمل یا ساتن است طلای خود را نگهداری کنید.
 

سخن پایانی

در آخر هم دوباره یادآوری می‌کنیم که سیاه شدن طلا به معنی تقلبی بودن یا کم عیار بودن آن نیست. حتی طلای ۱۸ عیار هم ممکن است سیاه شود. فقط طلای ۲۴ عیار است که هرگز سیاه نمی‌شود. اما برای اینکه خیالتان راحت باشد که طلای موردنظرتان اصل است، بهتر است حتما طلا را از مراکز فروش معتبر خریداری کنید. گالری یاز این اطمینان را به شما می‌دهد که تمامی طلاهای دست‌ساز این مجموعه از طلای ۱۸ عیار با کمترین میزان ناخالصی ساخته شده‌اند.